Eve

EVE

Bible sü nrün: Binzen 2-4; II Kor. 11:3; I Tim. 2:13, 14

Eve Rüla:

Eve le kazünyu tenugi keritsingi. A-le ntsenyu mvüe menyüginyu thyümvü. Sunggigü le Adam thyü pe no zhü tin kela ka Adam nyikhon rü pe Eve zürhen shü. Ibrinyu khwe ki “Eve” le hawwah, a-kon le “kerhün, rhünkebin”. Tsühontse, Eve kon le “kerhün jvügi” nmvüe “rhünkebinyu aphu jvügi”.

Lo Adam le Sunggigü le zürhen keshü tenugi zen tho pe Eve thyü shü kechamvüle tsügi le rhünkebinyu aphu jvügi genyu. Tson-o Eve le Adam nü thyülo-o Cain, Abel lo Seth nnyü shü (Bin. 4:1-2, 25).

Sunggigü le Eve zürhen keshü kon yatselo tsugi no Adam “kechegi” thyü nrün genyu. Adam nyikhon rü pe Eve thyü keshü kon yatselo tsugi no Adam zen kekhonisa, kenyüshasa lo kengü nme thyüo kechye kenono-o Sunggigü kendo lo zenkechwi thyü nrün genyu.

Eve genyu Adam le a-kenyu lo a-sherhun lo ai Eve tenyen gwasa kethyü nme gwenkho ka Eve genyu Adam no Sunggigü johokeshü gwünrho la-o mu la. Sunngigü le au no Eden chwi lvü nyu terasha nme tyünya lo tse zo shü ai Eve le a-kendo kerüchün thyüo a-npvü a-kenyü yhüdyü füo keseme peri tedo nyu chye kela ka Adam kono kemu thyü la (Bin. 3).

Tsonkela ka Sunggigü le Eve jünkera kethyü ka Sunggigü kendo keyhun bin—Eden chwi, nyu Eve lo Adam hvü hu la, lo Eve no nyu kezen gwünkho ka kenjün thyü ti tse la. Ai sidyu ki Eve tswinpe no peri pe kede ti tse Sunggigü le zo shü (Bin. 3:15).

Eve le Sunggigü kendo lo johokeshü khwenyu mvüo Sunggigü nyu kekhu chünlo. Adam kechye pe Sunggigü zenkechwi thyü mvüo Adam seme pe Sunggigü kendo gwünrho la. Sunggigü le Eve le thyü zü kela chün pe tsü ai shwinkenjünyu Eve le nnyukeshü tswipe no peri so kvü ti tse joho shü. Eve le kemu thyü la-o kemu chün hyulo ai Sunggigü shwikenjün nyu tsinpe nnyun pe Sunggigü kendo lo kenikelo tho thyü lo kewa yhusinlo.

Rüchün sini shü mvü lo keshvü jokon dan:

1.      Eve no Adam zen kekhonisa, kenyüshasa lo kengü nme thyüo Adam kechye kenono-o Sunggigü kendo lo zenkechwi thyü nrün genyu Sunggigü le zürhen shü. Tsühontse tenuginyu dan le rüchün zin bin mvü lo keshvü jokon kedatsin nme yatselo anyugun no pechye nme zen kekhonisa, kenyüshasa lo kengü nme thyüo tsugü  kechye kenono-o Sunggigü kendo lo zenkechwi thyü nrün genyu anyugun zürhen shü le tsu shabin mvü lo shvü.

2.      Eve le a-kendo kerüchün thyüo a-npvü a-kenyü yhüdyü füo keseme peri tedo nyu chye kela ka Adam kono kemu thyü la. Tsuhontse tenuginyu nmeme tsekethyü kehi ketenyen nyu Sunggigü johokeshü nyu binzin mvü lo shvü kechamvüle nyuchye ka nnpvü nkenyü yhüdyü füo Sunggigü johokeshü nyu binmvü la hu yo, nzen-o yhun kebinyu kono kemu nyu chyü la hu.

3.      Sunggigü le shwinjün lo jünkera shü ke hu gü! Sunggigü le Eve kemu chün pe tsüla ai tsügi no kenikelo tho thyü sinilo kewa shwikenjün pe tsügi tsüsini shü. Tsühontse nyukezen gwünkho ka kenjün thyü kehu tsü no tenugi le Sunggigü kendo gwünrho kela tsin zin hu mvü lo shvü. Lo ntsenyu nyun lo yatselo Sunggigü shwinkenjün nyu kenikelo tho thyülo kewa tson tsügenyu Sunggigü cheno zin hu mvü lo shvü.

4.      Sunggigü le Eve no kenikelo tho thyü sinilo kewa genyu a-gen nyhun chwikeryü nme no keseme so kvü ti tse joshü. Tsühontse, tenuginyu dikho le gwenkho paha ka Sunggigü kendo nyu binmvü-o kemu thyü-o yhun ryü la yo, Sunggigü le shwikenjün pe anyugün tsü shü-o anyugün gen yhunchwikeryü nyu no a-kendo thyü sinilo kehu sha lo.

Lesü nri kelo dan:

 T.C. Mitchell, “Eve,” New Bible Dictionary. 2^nd edition, eds. J.D. Douglas, N. Hillyer, F.F. Bruce et al. Secunderabad: OM.

Brewster Porcella, “Eve,” New International Bible Dictionary. Eds. J.D. Douglas, Merrill C. Tenney et al. Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1987.

Herbert Lockyer. All the Women of the Bible. Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1967.

Anna, Sidyükeshagi

ANNA SIDYUKESHAGI

Bible sü nrün: Luke 2:36-38

Anna Rüla:

Anna le Phanuel nyugi lo Phanuel le Asher senye nyu nme. Asher le Jacob nyu mi tetse gü. Lo Asher jvü le Zilpha, Leah gogi (Bin. 30:13). Ahser senye dan le Israelnyu rajaphen teso ki yhun kehu nyu. Tsühontse, Israelnyu rakaphen teso gü le senye kachanyu ben ka chye kela ka, Anna kaminyu le Israelnyu rajaphen tesin gü ki kela nshyeryü la. Tson-o anyugun le Judahnyu kazünyu, Jerüsalem nyu yhun tinla.

Senye kachanyu hensin nyu binthon sa kela genyu, Israelnyu le politiks, shübon jvü, kenya, katse lowa lo nyünyu tho aphu nyu kemeni lo kenjü thyü sa tse yhun hü. Hiwhünkho ka, Israelnyu aphu le Sunggigü le nduka zo pe binkenjü Messiah gü tsü nrin sa hü. Tsühontse, Anna ko Judahnyu ketenyen tenugi nme thyü kebin hontse, a-ko kehi nyu rhinhikelogü lo rhinhikelo jon tsü nrin sa hü.

Asher senye tenunyu dan le zewa sa lo kopero wasa kethyü genyu anyugun tenugi dan lo rajanyu lo peshü kedanyu zen-o kalü hü. Asher senye tenunyu dan thojvü kewa higenyu, Anna ko kopero-o ketsin jo dan sha lo kerüshvü tho dan sha-o thyü hü.

Tsühontse, Joseph lo Mary hvü le Jisü zen-o Jerusalem kerüshvü ka nyu ryü kethyü ka, Anna le kethenyu nme thyü kerüshvü ka nyu bin. Higwenkho yatselo, Anna le a-nyepvü zen-o chen tsenyü yhunlo lo chen hentetse pezi maginyu thyü-o yhun bin kela gwünkho. Tsuhontse, Anna le, maginyu thyü kelo siki thatho kecha aphu khelao Jerusalem kerüshvü ka nyu bin-o Israelnyu rhinhinkelo jon genyu gwünkho lo lo kehi thyü hü.

Maginyu nme thyü lo peshü sala ai Anna le peshünyu ketenyennyu nme thyü-o sidyü jo pe kerüshvü ka nyu temi senyu le ryüyo tsünyu ka jün zo lo senthyü hü. Anna le kerüshvü ka nyu nmvüe kerüshvü ka tikho ka a-kebin tsen le bin kechanmvü le Anna le keben kezen gwünkho aphu nyu kerüshvü ka nyu bin hü. Hika shalo kewa yatselo Anna le temi le a-so kechye shü kehü dan tsü sen-o lotho dan tsü thyü hü.

Hihontse, Anna le kerüshvü ka nyu binzin kehü nme thyü hü. Tsügenyu, a-le kerüshvü ka nyu Joseph lo Mary le ryü kethyü gwünkho tsü gwünzü lo keho tsüle bin. Joseph lo Mary hvü le nyugü Jisü zen kerüshvü ka nyu Simeon teno kethyü ka Anna ko whütse tsü nyu binlo. Tsüka Simeon le Sunggigü shweo kehi thyü shü

“Npugü, nle ntsoka we njo nyu zo kenjü hontse, ngogü hi no a-nyun bwen-o tin kelo thyü lo ta. Kechamvule ale a npvü ayhutyü pe Nle kenikelo tho thyü keshü hyukela genyu, lo kenekelo tho tsüle Nle temi aphu mhundyü ka thyü shü la so, tsüno keben nme thyüo Juda kemvunyu tesha keshü lo tsüno ntemi Israelnyu zan kechwi thyü ti.” (Luke 2:29-32)

Ketenyen sidyü keshanyu tenugi thyü kebin hontse, Anna ko whütse Jisü tsü le zo pe binkenjü Messiahgü le tse shalo. Anna, jokon le “shwikenjün”. Tsühontse, a-zan hontse, Anna le Sunggugü shwinkenjün yhü kelo genyu nyu Sunggigü shwe hü. Anna le kehi thyü kebin hontse Sunggigü le zo pe binkenjü rhinhikelo lo kenikelo tho dan Jisü genyu bin-o a-keyhun gwünkho ka thyü penkeshü genyu Anna le Sunngigü shwe hü. Ai, Anna le a-npvü Sunggigü gen shyekerhün thyü la mvu. Sidyü jokezogü Isaiah (Isaiah 52:9) le zokeshü hontse, Anna le shyekerhun thyü-o Jerusalem kerushvü kanyu lo nyida nyu Messiahgü nrin-o khwen kebinyu dan ka Sunggigü le Jisü gen bin-o kenikelo tho binzen keshü tho dan zo hü.

Rüchün sini shü mvü lo keshvü jokon dan:

1.      Anna le a-keyhun pe rhinhikelo jon genyu kehi kekhen thyü hü. Anna hontse, maginyu nmvue ketenyenyu lihigue Sunggigü no nshenhe rhinhi shülo tse kehi kekhen thyü lowa.

2.      Sunggigü le johokeshü rhinhishü nrün jon le a-khonni sa la le tse Anna le jün zo lo senthyü hü. Ketenyenyu lihigue kazü tho dan thyü khe kela siki, a-kehyun aphu pe Sunggigü tsüo A-le rhinhikeshü tho dan jün zo lo senthyüo kechye kenono lotho dan thyü lowa.

3.      Anna le nyugü Jisü yhüshü nyeyhunyu tsüle zope binkenjün Messiahgü le tse shalo lo nrin kebin rhinhikelo jon thyü penlo so tse shalo. Tsühontse, ketenyenyu le peripero bin-o Sunggigü whünkho lo a-tho dan sha hü mvu lo shvü.

4.      Sunggigü shwikenjün tho kegwa dan genyu chenkeno keshwe pe Sunggigü tsü mvulo shvü lo chenkeno keshwe sika a-tho kegwa dan jün zo mvu lo shvü.

Lesü nri kelo dan:

1.      Fausset Dictionary, Bible Works CD-ROM

2.      ISBE Encyclopedia, Bible Works CD-ROM

3.      Matthew Henry Commentary, Bible Works CD-ROM

4.      Buttrick, George Arthur and others. The Interpreter’s Bible Vol. 8. Nashville: Abingdon Press, 1952.

5.      Holland, John. Word Biblical Commentary. Vol. 35 A. Luke 1-9:20. Nashville: Thomas Nelson, 2000.